A mund të anëtarësohet Kanadaja në BE? Nuk ka gjasa … por jo e pamundur

Anëtarësimi në BE nuk është në fletëvotim në zgjedhjet vendimtare të Kanadasë më vonë këtë muaj – por sondazhet tregojnë se kanadezët janë të intriguar nga ideja për t’u bashkuar me bllokun.
Ndërsa presidenti i SHBA-së, Donald Trump, përmirëson marrëdhëniet me fqinjin e tij verior përmes një stuhie tarifash ndëshkuese dhe postimeve luftarake në mediat sociale, kanadezët po pyesin nëse duhet të jenë të qetë për aleatë të rinj, më të besueshëm.
Hyni në Bruksel.

Në një sondazh të fundit, 44 për qind e kanadezëve thanë se mbështesin idenë e anëtarësimit në BE, krahasuar me vetëm 34 për qind që e hodhën poshtë idenë.
Zëdhënësja e Komisionit Evropian Paula Pinho vuri në dukje se Brukseli ishte “i nderuar me rezultatet e një sondazhi të tillë”, por dukej se konfirmoi se vetëm vendet evropiane kanë të drejtë për anëtarësim, sipas traktateve qeverisëse të bllokut.
Por ndërsa anëtarësimi i Kanadasë në BE mund të tingëllojë i largët edhe për Komisionin, ekspertët e BE-së që shpalosën pyetjen për POLITICO thanë se megjithëse një lojë e tillë nuk ka gjasa të ketë sukses … në fakt nuk është e pamundur.
“Kanadaja me siguri do të kualifikohej”
Rasti për Kanadanë si anëtarja e 28-të e bllokut duket se bazohet kryesisht në vibe, mik.
Megjithëse të ndara nga Oqeani Atlantik dhe mijëra kilometra, Kanadaja dhe BE-ja ndajnë shumë interesa të përbashkëta: lidhje të forta ekonomike, vlera të përbashkëta demokratike dhe, mirë, dhimbje koke përçarëse që po shkakton administrata amerikane e Donald Trump.

Kjo shtron pyetjen – duke pasur parasysh që Pinho i referohet terminologjisë në nenin 49 të Traktatit për Bashkimin Evropian që thotë se “çdo shtet evropian … mund të aplikojë për t’u bërë anëtar i Bashkimit” – a ka ndonjë gjë përtej gjeografisë bazë që e bën një vend evropian dhe a mund të kualifikohet Kanadaja?

Dhe meqenëse pyete…
“Të jesh evropian është më shumë një gjendje shpirtërore,” tha për POLITICO Giselle Bosse, profesore e mbështetjes së demokracisë së jashtme të BE-së në Universitetin e Mastrihtit.
“Ligjërisht dhe formalisht një shtet evropian nuk është aktualisht i përcaktuar dhe duke parë në të kaluarën, ne kemi pasur shtete evropiane që në një farë mënyre nuk janë të kufizuara në kontinentin evropian,” tha Bosse, duke theksuar se vendet e BE-së kanë territore jashtë shtetit në Karaibe, Paqësor dhe Arktik.
Ajo i quajti kanadezët “evropianë të veçantë, në një farë mënyre” për arsye duke përfshirë besimin e tyre në shtetin e mirëqenies, sistemet e tyre politike dhe ligjore që bazohen në modelet evropiane dhe shumë kanadezë që kanë prejardhje kontinentale.
Frank Schimmelfennig, profesor i politikës evropiane në ETH Cyrih, kishte një qëndrim të ngjashëm, duke elaboruar në një diskutim të vazhdueshëm rreth asaj se çfarë do të thotë të jesh evropian përtej vendosjes në një hartë të botës.
“Kanadaja sigurisht që do të kualifikohej,” tha ai, pasi “në shumë mënyra është ndoshta më afër atyre vlerave, institucioneve dhe politikave evropiane sesa shumë nga vendet kandidate aktuale”.

Këto vende kandidate përfshijnë vendet e Ballkanit Perëndimor, si dhe Ukrainën dhe Moldavinë, të cilat po përparojnë mirë (nëse ngadalë) në rrugën e BE-së, por edhe Turqinë dhe Gjeorgjinë, të cilat kanë ngecur për shkak të kthimit demokratik dhe shqetësimeve për sundimin e ligjit.
Ndërsa disa nga atmosferat kanadeze janë të mira, çdo vendim, në fund të fundit, do t’i përkiste Komisionit Evropian dhe vendeve anëtare të bllokut.
Si një shënim kujdesi për çdo eurofil eksitues në Otava, kur fqinji jugor i BE-së, Maroku, aplikoi për anëtarësim në 1987, aplikimi i tij u refuzua me arsyetimin se nuk ishte një shtet evropian.
Fermerët francezë nuk do ta pëlqenin atë
Megjithëse disa studiues të BE-së kanë argumente se pse anëtarësimi i Kanadasë në BE është i mundur, të tjerët hodhën ujë të ftohtë mbi perspektivën.
Për të filluar, kanadezët do të duhet të jenë seriozë vdekjeprurës për të ashtuquajturin evropianizëm të tyre. Deri më tani, përgjigjet e sondazhit mund të kenë qenë “një lëvizje emocionale nga ana e kanadezëve”, sipas Bosse, profesor nga Universiteti i Mastrihtit.
Përpara anëtarësimit në BE në vitin 2004, vendet e Evropës Qendrore e cilësuan vazhdimisht pranimin e tyre si një “kthim në Evropë”, vendi i përkatësisë së tyre historike.

Kanadezët nuk kanë shprehur ndjenja të ngjashme – të paktën jo tani për tani.
Ian Bond, zëvendësdrejtor në Qendrën për Reformën Evropiane, beson se “do të ishte jashtëzakonisht e vështirë të vërtetohej se Kanadaja është një vend evropian” për disa arsye.
Edhe nëse do të kalonte testin e të ashtuquajturit evropianizëm, “ekonomia praktike” do të pengohej, tha ai.
“Kanadaja më pas do të duhet të vendosë kufirin doganor midis vetes dhe SHBA-së dhe të zbatojë tarifat dhe rregulloret e BE-së për importet nga SHBA… Do të ishte jashtëzakonisht shkatërruese ekonomikisht. Do të tejkalonte çdo përfitim që mund të priste të merrte nga anëtarësimi në [BE] gjatë shumë e shumë viteve,” shtoi Bond.
Ai tha se lejimi i një anëtari të ri në bllok do të kërkonte unanimitet – madje edhe referendume në disa vende anëtare, si Franca.
“Sa shpesh fermerët francezë kanë votuar në favor të tregtisë së lirë me pjesët e tjera të botës?

Është një goditje e gjatë
Së fundi, anëtarësimi i Kanadasë në BE mund të zhgënjejë disa vende, si Turqia, të cilat kanë qëndruar në radhë për, fjalë për fjalë, dekada.

“Unë nuk mendoj se kjo është e realizueshme në afat të shkurtër, për shkak të procedurave dhe gjendjes së unionit dhe zgjerimit,” tha Bosse.
Në vend të kësaj, ajo që mund të bëjë Kanadaja është të përmirësojë marrëveshjen e partneritetit ekonomik me BE-në, tha Bond.
Dhe duket se autoritetet kanadeze janë tashmë në këtë. Kryeministri i ri Mark Carney bëri udhëtimin e tij të parë jashtë vendit në Francë më 17 mars për të diskutuar ndërtimin e lidhjeve më të forta ekonomike, të mbrojtjes dhe tregtare me presidentin francez Emmanuel Macron.
Por ai mund të ketë bërë gjithashtu një gabim fatal për çdo ambicie të largët të BE-së, kur e quajti Kanadanë “vendet më evropiane të joevropiane”.
Nëse Brukseli do të mbante shënime, kjo mund të rezultojë e kundërt nëse Kanadaja do të dorëzojë ndonjëherë një kërkesë për anëtarësim.
Csongor Körömi kontribuoi në këtë raport./Politico