Ja si borxhet po “fundosin” botën
Niveli i borxhit tashmë i lartë prej kohësh arriti maksimumin e tij duke thyer rekord pa u mbyllur ende viti 2019. Në fakt, ajo theu atë rekord në nëntë muajt e parë të vitit të kaluar. Borxhi global, i cili përfshin huazimet nga familjet, qeveritë dhe kompanitë, u rrit me 9 trilion dollarë, në afro 253 trilion dollarë, në nëntë muajt e parë të vitit të kaluar, sipas Institutit të Financave Ndërkombëtare. Kjo e vë raportin global të borxhit ndaj PBB-së në 322%, duke e tejkaluar ngadalë vitin 2016 si nivelin më të lartë rekord.
Më shumë se gjysma e këtij numri të madh u grumbulluan në tregjet e zhvilluara, të tilla si Shtetet e Bashkuara dhe Europa, duke sjellë raportin e tyre të borxhit ndaj PBB-së në 383% në përgjithësi. Ka shumë ‘fajtorë’ për këtë fenomen pasi vende si Zelanda e Re, Zvicra dhe Norvegjia të gjithë kanë rritje të niveleve të borxhit familjar, ndërsa raportet e borxhit ndaj PBB-së së qeverisë në Shtetet e Bashkuara dhe Australi kanë kapur nivelet e tyre maksimale të të gjitha kohërave. Në tregjet në zhvillim, nivelet e borxhit janë më të ulëta, për një total prej 72 trilionë dollarësh, por ato janë rritur më shpejt vitet e fundit, sipas IIF.
Për shembull, raporti i borxhit të Kinës ndaj PBB-së, po afron 310%, nivelin më të lartë të botës në zhvillim. Investitorët kanë mbajtur prej kohësh një vështrim skeptik ndaj vendit me shumë leverdi. Pas një presioni për kompanitë kineze për të ofruar në 2017 dhe 2018, nivelet e borxhit u rritën përsëri vitin e kaluar, tha IIF në raportin e saj Global Monitor të Borxhit. Një borxh i tillë masiv në të gjithë botën është një rrezik real për ekonominë globale, veçanërisht sepse IIF pret që nivelet të rriten edhe më tej në vitin 2020. “I nxitur nga normat e ulëta të interesit dhe kushtet e lira nanciare, ne vlerësojmë se borxhi i përgjithshëm global do të tejkalojë 257 trilion dollarë” në tremujorin e parë të vitit 2020, tha IIF.
Rezerva Federale uli normat e interesit tre herë vitin e kaluar, dhe niveli i vlerësimit të Bankës Qendrore Europiane është ende në nivelin e saj më të ulët si pasojë e post krizës nanciare. Përkundër kushteve të favorshme të huamarrjes, rreziku i rinancimit është masiv. Një total prej më shumë se 19 trilion dollarë kredi sindikale dhe obligacione do të maturohen në vitin 2020. Nuk ka gjasa që të gjitha këto të rinancohen ose paguhen.
Një çështje tjetër që paraqet raporti është nevoja e nancimit për veprim urgjent të ndryshimit të klimës. Qëllimet e Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin e Qëndrueshëm kërkojnë 42 trilion dollarë investime në infrastrukturë deri në vitin 2030, por “vendet me kapacitet të kuzuar të huamarrjes mund të përballen me sda të mëdha në plotësimin e nevojave të nancimit të zhvillimit”, tha IIF. (businessCNN)
