Filozofia “luftarake” e Amerikës s’do ta mbrojë Evropën
Nga Ana Palacio
Në javët e fundit, dronë të paidentifikuar shkelën hapësirën ajrore të Bashkimit Evropian, duke nxitur një takim urgjent të udhëheqësve evropianë, të organizuar nga Danimarka. Në fakt, inkursione të tilla janë përhapur gjatë tre muajve të fundit, me të paktën dhjetë vende, nga Polonia dhe Rumania në vendet baltike dhe madje edhe Franca, që raportojnë aktivitet të dyshimtë dronësh. Ky trend nënvizon se sa e ekspozuar është Evropa ndaj kërcënimeve të sigurisë të lidhura me fushatën e luftës hibride të Rusisë. Por ndoshta rreziku më i madh për sigurinë e Evropës vjen nga Shtetet e Bashkuara, ku administrata e presidentit Donald Trump po miraton një politikë të jashtme që kombinon izolimin dhe konfrontimin.
Administrata Trump nuk e ka mbajtur sekret përbuzjen e saj për angazhimet e sigurisë të Amerikës, duke përfshirë ato ndaj aleatëve të saj në NATO. Fjalimi i zv/presidentit të SHBA-së J.D. Vance në Konferencën e Sigurisë në Mynih në shkurt – kur ai u tha udhëheqësve evropianë se kërcënimi më i madh për sigurinë e tyre vjen “nga brenda” – është një shembull konkret. Ndërsa administrata Trump pretendon se ajo thjesht po kërkon që vendet e NATO-s të mbajnë angazhimet e tyre, veçanërisht në lidhje me shpenzimet e mbrojtjes, do të ishte e pamatur që Evropa të mbështetej te SHBA-ja për të mbajtur anën e saj të çdo marrëveshjeje. Për administratën Trump, “Amerika e Para” nuk është thjesht një slogan; është një filozofi politike e përdorur për të justifikuar qasjet e brendshme, tekanjoze dhe transaksionale, pa bazë në rregulla, norma apo vlera. Por në të vërtetë nuk është “Amerika” ajo që vjen e para; është Trump dhe rrethi i tij i ngushtë, të cilët kanë grumbulluar pasuri marramendëse që nga kthimi i tij në Shtëpinë e Bardhë. Urdhri i ri ekzekutiv i Trump që ofron një garanci të plotë sigurie për Katarin – i cili kohët e fundit i dha SHBA-së një avion prej 400 milionë dollarësh që Trump tani po e modifikon për të shërbyer si një Air Force One i ri – nxjerr në pah se sa e çrregullt dhe oportuniste është bërë politika e jashtme amerikane.
Tani, megjithatë, administrata Trump ka kaluar nga transaksionale në konfrontuese. Në një takim të jashtëzakonshëm në Bazën e Korpusit të Marinës në Quantico, Sekretari i Mbrojtjes i SHBA-së, Pete Hegseth, mbajti një leksion para më shumë se 800 udhëheqësve ushtarakë, të cilët ishin sjellë me aeroplan nga e gjithë bota me shpenzime të mëdha, rreth refuzimit të rregullave “idiote” të angazhimit dhe heqjes dorë nga “mbeturinat e zgjuara”, përfshirë “adhurimin e ndryshimeve klimatike”.
Por ishte Trump ai që përmblodhi qasjen e re të Amerikës ndaj sigurisë, teksa pohoi se “Departamenti i Mbrojtjes” tani do të quhet sërish “Departamenti i Luftës”. (Kongresi ende nuk e ka miratuar ndryshimin e emrit.) Kjo përmbys një vendim të vitit 1949 që synonte të komunikonte angazhimin e Amerikës për përmbajtje, ligjshmëri dhe kontroll civil të ushtrisë, në një kohë kur SHBA-ja po merrte rolin e saj si garantuese e një rendi botëror të qëndrueshëm dhe të bazuar në rregulla. Kështu, kjo sinjalizon braktisjen e Amerikës nga ai rend, i cili mbështeti marrëdhëniet ndërkombëtare – duke përfshirë bashkëpunimin shumëpalësh me bazë të gjerë dhe angazhimin ekonomik reciprokisht të dobishëm – për më shumë se tetë dekada.
Sigurisht, ky ishte më shumë një konfirmim i një ndryshimi politikash sesa një njoftim i një gjëje të tillë. Megjithëse SHBA-ja ka grumbulluar përfitime të panumërta nga pozicioni i saj dominues brenda rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla, administrata Trump ka kohë që është ankuar kundër kostove dhe kufizimeve që lidhen me të. Megjithatë, lëvizjet e fundit të SHBA-së paralajmërojnë një botë më të ashpër, në të cilën qiejt dhe rrugët detare janë të kontestuara, zinxhirët e furnizimit janë gjithnjë e më të brishtë, aleancat janë në ndryshim e sipër, projeksioni i fuqishëm i fuqisë eklipson diplomacinë dhe vendi që prej kohësh ka mbështetur stabilitetin global nuk gjendet askund. Në fakt, Strategjia e Mbrojtjes Kombëtare e Amerikës, e cila do të publikohet së shpejti, vendos “misionet vendase dhe rajonale” që synojnë mbrojtjen e “atdheut” mbi përpjekjet për t’iu kundërvënë kërcënimeve nga armiq të fuqishëm si Kina ose Rusia, sipas atyre që kanë parë një draft.
Pjesa tjetër e botës tashmë po fillon të përshtatet me këtë realitet të ri strategjik. Disa, si Australia dhe Japonia, po dyfishojnë bashkëpunimin në mbrojtje me SHBA-në, me shpresën se ajo nuk e ka harruar interesin e saj për të kufizuar ambiciet hegjemonike të Kinës në Indo-Paqësor. Vende të tjera, si India, Turqia dhe shtetet e Gjirit, po përpiqen të mbrohen përmes diversifikimit strategjik. Përgjigja e Evropës, megjithatë, lë shumë për të dëshiruar.
Edhe nëse shmangen tërheqjet e mëdha të forcave amerikane nga Evropa, një riorganizim i trupave është pothuajse i pashmangshëm. Pra, nëse shpërthen një krizë sigurie – një skenar jo i paparashikueshëm, duke pasur parasysh luftën hibride të Rusisë – BE-ja duhet të jetë e përgatitur ta përballojë atë. Por, ndërsa Polonia, vendet baltike dhe vendet nordike po garojnë përpara me riarmatim, vendet e tjera po mbeten pas. Edhe nismat në nivel BE-je – duke përfshirë Fondin Evropian të Mbrojtjes, një strategji të përbashkët industriale e mbrojtjes e BE-së, Aktin në Mbështetje të Prodhimit të Municioneve, Përforcimin e Industrisë Evropiane të Mbrojtjes përmes Aktit të Prokurimit të Përbashkët dhe instrumentin e financimit të Veprimit të Sigurisë për Evropën – janë dobësuar nga fragmentimi.
Dalin në pah tre imperativa. Së pari, Evropa duhet të përqendrohet në rritjen e kapacitetit të saj ushtarak – municionet, trajnimet dhe aftësitë e mbrojtjes ajrore – jo në lëshimin e më shumë komunikatave. Së dyti, ajo duhet të garantojë kohezionin: sanksionet dhe kontrollet e eksportit duhet të zbatohen në mënyrë uniforme, pa përjashtime. Dhe e fundit, Evropa duhet të shfrytëzojë peshën e saj ekonomike për të forcuar pozicionin e saj gjeopolitik. BE-ja ka atë që i nevojitet për të arritur përparim të shpejtë në riarmatim, duke përfshirë porositë e parashikueshme shumëvjeçare për industrinë evropiane. Por pa një qasje të unifikuar strategjike, mungesa e efikasitetit do të shterojë burimet dhe ndërveprimi do të vuajë.
BE-ja do të përfitonte gjithashtu nga një bashkëpunim më i madh me Mbretërinë e Bashkuar. Por, ndërsa Partneriteti i ri i Sigurisë dhe Mbrojtjes BE-MB është një hap në drejtimin e duhur, angazhimi nuk do të jetë i drejtpërdrejtë. Megjithëse qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ende e sheh NATO-n si gurthemelin e sigurisë britanike, ajo gjithashtu do të kërkojë të marrë një rol udhëheqës në koalicione të fuqishme teknologjike si AUKUS (me Australinë dhe SHBA-në) dhe Global Combat Air Program (me Japoninë dhe Italinë).
Epoka e “mbrojtjes” ka mbaruar dhe ka filluar epoka e “luftës”. Fragmentimi i BE-së, i diskutuar shpesh si një teknikalitet, tani është një përgjegjësi e madhe dhe shpenzimet e mbrojtjes, të cilat dikur shiheshin si diskrecionare, tani janë çështje mbijetese. Çfarëdo që të ndodhë më pas, Evropa nuk mund ta largojë vëmendjen nga natyra ekzistenciale e sfidave të sigurisë me të cilat përballet – ose mungesën e besueshmërisë së Amerikës si partnere. Ajo duhet të bëhet një aktor strategjik në vetvete.
America’s “Warrior” Ethos Won’t Protect Europe
