Gjenerata e ardhshme e BE-së
Nga prof: Anastas Angjeli
Evropa – Faza e hapjes dhe rimëkëmbja
Ndërsa faza e hapjes tashmë ka filluar në shumicën e vendeve evropiane të prekur rëndë pandemia koronavirus, recesioni ekonomik, papunësia dhe falimentimi i shumë afarizmave aktivitete, përpjekje për të frenuar këto pasoja dhe për të filluar procesin e rikuperimit sa më shpejt që të jetë e mundur po ndodhte Paketat mbështetëse, masat e marra dhe instrumente të ndryshme që përdoren nga qeveritë e vendeve të ndryshme, Bankat Qendrore dhe institucionet ndërkombëtare për të mbështetur rimëkëmbjen
dhe garancia e likuiditetit për këtë proces është e njohur mirë. Edhe planit Merkel-Macron i shërbeu kësaj qëllimi.
Ky plan u nxit nga diskutimi për sigurimin e likuiditetit për rimëkëmbjen e BE-së vendet, veçanërisht vendet e goditura më shumë nga pandemia COVID-19, përmes koronabondit. gjermanisht Kancelarja Angela Merkel dhe Presidenti Francez Emmanuel Macron kanë ofruar një plan të përbashkët të tyre vendet për rimëkëmbjen e BE-së. Ky plan ka qenë objekt debati, konsultimi dhe kundërshtimi nga vendet më të prekura nga kriza, si Italia, Spanja, etj., dhe pritet të diskutohet dhe miratuar nga Parlamenti Evropian. Kërkesat ishin për më shumë se 500 miliardë euro, fillimisht të ofruara nga plani i Merkel-Macron. Gjithashtu, në thelb të diskutimit ishte kthimi i solidaritetit në BE, ky parim kryesor i vendeve evropiane.
Kjo është përmes rishpërndarjes së kostos së borxhit ndërmjet Vendet e BE-së, me vende të fuqishme dhe më pak të prekura, ndihmojnë ata që goditen më shumë, veçanërisht për të shlyerja e borxhit. Kjo sepse ekonomitë e 27 vendeve të BE-së janë goditur shumë nga këto pandemia koronavirus, dhe disa vende në jug janë bllokuar në borxhe edhe para krizës. Ndërkohë, Gjermania gjithashtu kaloi në recesion. Ekonomia e Gjermanisë është në recesion në tremujorin e parë.
Tkurrja prej 2.2% është më e madhja që nga kriza financiare e vitit 2008 dhe e dyta që nga vendi ribashkimi në 1990. Statistikat zyrtare të lëshuara të hënën konfirmojnë të dhënat paraprake nga fillimi i këtij muaji dhe të shfaqë një rënie të eksporteve, të konsumit privat dhe investimeve kapitale.
Në fakt, ekspertët, presin një rënie shumë më të madhe në tremujorin e dytë (Prill-Qershor), si shumica e masat bllokuese u vendosën në mes të marsit. Tani nuk ka më asnjë dyshim se recesioni ka përfshirë Eurozonën dhe ka tronditur thellësisht ekonominë globale.
Plani “Gjenerata tjetër BE”
Presidenti i KE-së, Ursula von der Leyen, duke propozuar në emër të Komisionit Evropian fondin gjigand të
750 miliardë euro dhe emërtimi i tij “Plani i BE-së për gjenerimin tjetër” për të ndihmuar Bashkimin Evropian të kapërcejë
“krizë e paparë”, tha se ky është momenti i Evropës. Ai duhet të aprovohet nga vendet e BE-së, por
Gjermania dhe Franca e kanë mbështetur planin, i cili parashikon mbledhjen e parave në tregjet e kapitalit. por
çfarë është ky Plan dhe çfarë përmban ai? Kush do të përfitojë nga ajo dhe si?
Plani ambicioz i Komisionit për “gjeneratën e ardhshme BE” përfshin 500 miliardë euro në grante dhe 250 miliardë kredi, me qëllimin kryesor sigurimin e kohezionit dhe mbështetjen e strategjike të BE-së
prioritetet. Duke marrë paketën e ndihmës së parë prej 540 miliardë eurosh, shtoni këtu buxhetin prej 1.1 trilionë euro për vitet 2021-2027, atëherë shuma totale shkon në 2.4 trilion Euro.
Burimet shtesë do të grumbullohen nga Komisioni përmes emetimit të obligacioneve që zgjasin deri në 30 vjet, shlyerja e të cilave do të fillojë në 2028, dhe do të shpërndahet në vendet anëtare, rajone dhe
sektorët e ekonomisë që janë goditur më shumë nga kriza. Grantet do të jepen gjatë një katër vjeçare periudhë përmes programeve të reja kornizë fiskale shumëvjeçare (buxheti i BE-së për 2021-27). Huatë do të jenë me kusht për të financuar investimet publike, me një horizont të ripagimit 20-vjeçar. 750 miliardë euro “Tjetra Plani i gjenerimit të BE-së” do të bështesë buxhetin aktual të BE-së prej 1.1 trilionë euro.
Tre shtylla kryesore:
Së pari, mbështetja e vendeve anëtare në investime dhe reforma. Do të sigurohen rreth 560 miliardë euro për mbështetje financiare për investime dhe reforma, përfshirë tranzicionin e gjelbër dhe dixhital dhe qëndrueshmëria e ekonomive kombëtare, duke i lidhur ato me përparësitë e BE-së. Rreth 55 miliardë për politikën e kohezionit.
Programet.
Rreth 40 miliardë për të mbështetur vendet anëtare në programet klimatike. 15 miliardë të tjerë për të ndihmuar
Fondi Bujqësor Evropian për Zhvillimin Rural.
Së dyti, rifillimi i ekonomisë evropiane përmes investimeve private. Rreth 60 miliardë euro për programe dhe instrumente për të mbështetur kompanitë, sektorët dhe rajonet më të prekur nga kriza.
Së treti, për të adresuar mësimet e nxjerra nga kjo krizë pandemike duke mbështetur programet e kujdesit shëndetësor të BE-së me rreth 9.4 miliardë euro, Mbrojtja Civile e BE-së me rreth 2 miliardë euro, Horizon Europe program me rreth 94.4 miliardë euro, 16.5 miliardë për të mbështetur partnerët e BE-së përmes jashtme dhe ndihmë humanitare. Shtetet anëtare që pritet të përfitojnë më shumë nga kjo paketë janë ato që janë goditur më e vështira nga kriza pandemike, Italia, Spanja, Greqia, Polonia, Republika Czecheke dhe Portugalia.
Duket se Italia dhe Spanja, dy vendet më të prekura nga pandemia, do të përfitojnë së bashku rreth 42% e paketës 750 miliardë. 10 shtete, përfshirë Gjermaninë, Francën, Austrinë, Hollanda, Danimarka dhe Suedia, nuk pritet të marrin kredi. Komisioni Evropian parashikon që kjo paketë do të rrisë PBB-në e BE-së me 1.75% për vitin 2020 dhe 2021. Në përgjithësi, paketa do të inkurajojë investimet që mbrojnë mjedisin dhe janë mirëpritur nga ambientalistët. Por Brukseli do të lejojë që rajonet të shpenzojnë aq sa dëshirojnë deri në vitin 2022 e rëndësishme për të krijuar vende pune, megjithëse mund të ketë kosto për klimën. Kjo paketë pritet të krijojë 2 milion vende të reja pune. Sipas Komisionit, shuma do të paguhet gjatë 30 viteve të ardhshme në forma e një takse karboni, një taksë dixhitale dhe një taksë mbi plastikën që nuk riciklohet. Për shërbimin e borxhit të ri, Komisioni gjithashtu propozon të rritet tavani i burimeve të veta (shuma maksimale që mund të kërkohet nga Shtetet Anëtare për shpenzimet buxhetore) deri në 2% të të Ardhurave Kombëtare Bruto (GNI)
të ardhurat e BE-së.
Do të jetë hera e parë, me përjashtim të shumave të vogla të dhëna për vendet e treta përmes programit të ndihmës financiare Makro – që Komisioni do të marrë hua për të siguruar grante, jo kredi.
Zbatimi i programit “Gjenerata Tjetër BE” kërkon që të arrihet një marrëveshje “arkitektura e përgjithshme” e paketës së re deri në korrik.
Shqipëria dhe Ballkani Perëndimor janë në Vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë këtu edhe tonat, janë prekur nga pandemia Covid-19, dhe janë
duke u goditur fort nga kriza ekonomike. Sipas institucioneve dërkombëtare, FMN, BB, EBRD, ekonomitë e vendeve të Ballkanit Perëndimor, si rezultat i krizës aktuale, mund të tkurren nga 5 në 9%,
dhe dukuritë e mbylljes dhe falimentimit të biznesit, problemet sociale dhe papunësia do të jenë pranishëm. Për të shëruar këto plagë dhe për të ndaluar mbështetjen e përkeqësuar të hapjes dhe rindërtimit
programet, plani “Gjenerata tjetër BE” ka siguruar rreth 12,9 miliardë euro për 7 vjet. Kjo tregon se Ballkani Perëndimor është një pjesë integrale e Bashkimit Evropian dhe në vëmendjen e tij të plotë. Kështu, tonë
vend, i cili sapo ka filluar programin e hapjes dhe pritet të fillojë planin e rindërtimit dhe si një vend në prag të përcaktimit të një date për hapjen e negociatave me BE, duhet të jetë të gatshëm për të përfituar nga Plani për gjeneratat e ardhshme, si një mundësi pozitive në këto momente.
Eunews.al
