Dinamika e zgjedhjeve demokratike, duke përdorur teorinë e fizikës
Nga: Blerim Gjeladini
Ndonjëherë, teoritë dhe konstruktet e fizikës mund të përdoren gjithashtu për të studiuar fenomene në dukje të palidhur, siç janë sjelljet shoqërore ose dinamika. Ndërsa qeniet njerëzore nuk janë domosdoshmërisht të ngjashme me grimcat specifike fizike, teoritë ose teknikat që fizikanët zakonisht përdorin për të analizuar modelet e sjelljes tek atomet ose elektronet mund të ndihmojnë në kuptimin e përgjithshëm të sjelljeve shoqërore në shkallë të gjerë për aq kohë sa këto sjellje nuk varen nga në shkallë të vogël detajet. Bazuar në këtë ide, disa studiues kanë filluar të përdorin teoritë e fizikës për të hetuar sjelljet shoqërore që ndodhin gjatë zgjedhjeve demokratike.
Të inkurajuar nga këto përpjekje të mëparshme, dy studiues të Institutit të Teknologjisë në Masaçusets (MIT) dhe Instituti i Sistemeve Komplekse të New England kohëve të fundit kanë kryer një studim për të kuptuar më mirë dy dinamikat specifike të zgjedhjeve demokratike që ata zbuluan si përfaqësim negativ dhe paqëndrueshmëri. Punimi i tyre, i botuar në Nature Physics, sugjeron që disa modele të vërejtura gjatë zgjedhjeve janë të krahasueshme me tranzicionin fazor me të cilin materialet bëhen ferromagnetik nën temperaturat e tyre kritike. Përfshirë nga këto përpjekje të mëparshme, dy studiues në Institutin e Teknologjisë në Masaçusets (MIT) dhe New Instituti Kompleks i Anglisë në Angli kohët e fundit ka kryer një studim për të kuptuar më mirë dy dinamikat specifike të zgjedhjeve demokratike që ata zbuluan si përfaqësim negativ dhe paqëndrueshmëri. Punimi i tyre, i botuar në Nature Physics, sugjeron që disa modele të vërejtura gjatë zgjedhjeve janë të krahasueshme me tranzicionin fazor me të cilin materialet bëhen ferromagnetik nën temperaturat e tyre kritike.
“Studimi ynë erdhi në vjeshtën e vitit 2016, sepse ne ishim të interesuar se si ishte e mundur që të dy rezultatet e mundshme zgjedhore të mund të ishin kaq të ndryshme në mënyrë drastike,” tha Alexander Siegenfeld
“Ne filluam me modele nga ekonomia, por kuptuam që të modelet klasike ishin supozime implicite që zgjedhjet ishin të qëndrueshme, të cilat nuk përputheshin me atë që kemi vërejtur në botën reale.”
Qëllimi kryesor i studimit të kryer nga Siegenfeld dhe këshilltari i tij Yaneer Bam-Yam ishte të kuptonte më mirë disa nga shkaqet dhe pasojat e paqëndrueshmërisë elektorale. Megjithatë, kur filluan të kryejnë studimet e tyre, ata nuk e dinin se çfarë do të gjenin.
Koncepti i parë që ata hulumtuan, i njohur si përfaqësim negativ, është një dinamik që ndodh kur një zhvendosje në mendimet elektorale rezulton në një zhvendosje në rezultatet elektorale në drejtim të kundërt me atë që është raportuar më parë. Nocioni i dytë për të cilin ata u përqëndruan është paqëndrueshmëria zgjedhore, e cila është kur një ndryshim në mënyrë arbitrare i vogël i mendimeve të elektoratit mund të lëkundë në mënyrë dramatike rezultatin përfundimtar të zgjedhjeve.
“Përfaqësimi negativ do të thotë që rezultati është negativisht i ndjeshëm ndaj ndryshimeve në atë mendim: Nëse elektorati zhvendoset në të majtë, rezultati mund të zhvendoset në të djathtë, ose anasjelltas,” shpjegoi Siegenfeld. “Jostabiliteti do të thotë që një ndryshim i vogël në pozicionet e elektoratit mund të shkaktojë lëkundje të mëdha në rezultatin e zgjedhjeve.”
Siegenfeld dhe Bam-Yam kuptuan që një zgjedhje mund të shihet si një proces që merr shpërndarjen e pozicioneve politike të elektoratit si input dhe jep pozicionin politik të kandidatit fitues si rezultat. Përfaqësimi i mendimeve specifike politike të elektoratit mund të përcaktohet me atë se sa i ndjeshëm është rezultati i zgjedhjeve ndaj ndryshimeve në këto opinione. Më saktësisht, studiuesit zbuluan se zgjedhjet demokratike mund të modelohen duke përdorur një mjet matematikor që përdoret zakonisht në studimet e fizikës, i njohur si një funksional, i cili në thelb është një funksion i një funksioni. Përfaqësimi politik më pas mund të modelohet duke përdorur derivate të funksionit. Në këtë kontekst, ata vëzhguan se paqëndrueshmëria elektorale ndodh posaçërisht sa herë që funksioni është i ndërprerë.
“Unë mendoj se diskutimi publik shpesh merr si të paqëndrueshme zgjedhjet ose nuk e njeh dëmin e tij,” tha Siegenfeld. “Në fakt, disa dekada më parë në një moment, shkencëtarët politikë vajtuan për ngjashmërinë midis republikanëve dhe demokratëve, edhe pse ajo ngjashmëri është e nevojshme për stabilitetin. Unë mendoj se ky punim ndihmon, së pari duke identifikuar në mënyrë matematikore këtë fenomeni i zgjedhjeve të jetë në gjendje të pësojë një tranzicion fazor midis stabilitetit dhe paqëndrueshmërisë, dhe së dyti, duke treguar që zgjedhjet e paqëndrueshme përmbajnë gjithmonë përfaqësim negativ. Kjo përfaqësim negativ është një manifestim i pse paqëndrueshmëria është kaq problematike “.
Siegenfeld dhe Bar-Yam gjithashtu zbuluan se një pjesëmarrje e ulët e votuesve kontribuon në paqëndrueshmëri dhe përfaqësim negativ, pasi polarizimi në rritje i elektoratit mund të shkaktojë një kalim nga një i qëndrueshëm në një regjim të paqëndrueshëm, i cili i ngjan tranzicionit fazor përmes të cilit disa materiale bëhen ferromagnetike. Ky vëzhgim në fund të fundit sugjeron që të kesh një pjesëmarrje të lartë të votuesve është e rëndësishme, jo vetëm sepse lejon të dëgjohen më shumë zëra të njerëzve, por edhe sepse kontribuon në stabilitetin afatgjatë të një demokracie.
Është interesante se kur analizuan të dhënat empirike nga zgjedhjet e kaluara, studiuesit zbuluan se zgjedhjet presidenciale në SH.B.A. pësuan një tranzicion fazor si ai i përshkruar në punimin e tyre në vitet 1970, gjë që ka bërë që ata të bëhen gjithnjë e më të paqëndrueshme. Me fjalë të tjera, para viteve 1970, kandidatët e qendrës zakonisht do të fitonin zgjedhjet presidenciale, por më pas, ky model ndryshoi rrënjësisht. Ky ndryshim bëhet i dukshëm kur vëzhgoni ndryshimet gjithnjë e më të gjera në pozicionet politike të kandidatëve republikanë dhe demokratë, të cilat në fund reflektojnë një polarizim në rritje të elektoratit.
“Një tjetër rezultat kryesor i studimit tonë është se sistemi parësor që ne kemi aktualisht në SH.B.A. mund të krijojë paqëndrueshmëri (dhe për këtë arsye përfaqësim negativ), madje edhe në mungesë të faktorëve të tjerë, duke sugjeruar nevojën për reforma zgjedhore që anashkalojnë sistemin dypalësh , siç është votimi me zgjedhje të rangut, i cili aktualisht përdoret në Australi dhe një numër të qyteteve të SH.B.A.-së, përfshirë Nju Jorkun, Kembrixhin dhe San Francisko. “
Studimi i realizuar nga Siegenfeld dhe Bar-Yam siguron një pasqyrë të re interesante në lidhje me dinamikën e formimit të mendimeve politike dhe se si këto mendime mund të ndikojnë në rezultatet elektorale. Në të njëjtën kohë, ai gjithashtu mund të hedhë themelet për studime të reja që hetojnë ngjashmëritë midis sjelljeve elektorale në shkallë të gjerë dhe sistemeve fizike.
𝙋𝙡𝙖𝙣𝙚𝙩 𝙚 𝙢𝙞𝙖 𝙥ë𝙧 𝙝𝙪𝙡𝙪𝙢𝙩𝙞𝙢𝙚 𝙣ë 𝙩ë 𝙖𝙧𝙙𝙝𝙢𝙚𝙣 𝙥ë𝙧𝙛𝙨𝙝𝙞𝙟𝙣ë 𝙖𝙥𝙡𝙞𝙠𝙞𝙢𝙞𝙣 𝙚 𝙢𝙚𝙩𝙤𝙙𝙖𝙫𝙚 𝙙𝙝𝙚 𝙠𝙤𝙣𝙘𝙚𝙥𝙩𝙚𝙫𝙚 𝙣𝙜𝙖 𝙛𝙞𝙯𝙞𝙠𝙖 𝙥ë𝙧 të 𝙠𝙪𝙥𝙩𝙪𝙖𝙧 𝙢𝙚 𝙢𝙞𝙧𝙚 𝙥𝙧𝙤𝙗𝙡𝙚𝙢𝙚𝙩 𝙚 𝙩𝙟𝙚𝙧𝙖 𝙥𝙤𝙡𝙞𝙩𝙞𝙠𝙚 𝙙𝙝𝙚 𝙚𝙠𝙤𝙣𝙤𝙢𝙞𝙠𝙚, 𝙨𝙞 𝙙𝙝𝙚 𝙨𝙩𝙧𝙪𝙠𝙩𝙪𝙧𝙖𝙩 𝙚 𝙥ër𝙜𝙟𝙞𝙩𝙝𝙨𝙝𝙢𝙚 𝙢𝙖𝙩𝙚𝙢𝙖𝙩𝙞𝙠𝙤𝙧𝙚 𝙦𝙚 𝙠𝙖𝙧𝙖𝙠𝙩𝙚𝙧𝙞𝙯𝙤𝙟𝙣𝙚 𝙨𝙞𝙨𝙩𝙚𝙢𝙚𝙩 𝙠𝙤𝙢𝙥𝙡𝙚𝙠𝙨𝙚.
Eunews.al
